Masterplan Vlagheide, de achtergronden

De sluiting van de vuilstort Vlagheide, het afstoten van de militaire (MOP) complexen door Defensie, de reconstructie landelijk gebied en de aanleg van de A-50 zijn voor de gemeenten Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel aanleiding geweest om aan de slag te gaan met het Intergemeentelijk Masterplan Vlagheide. Na overleg met de bewoners, gebruikers en andere betrokkenen is in juni 2006 dit Masterplan vastgesteld door de drie betrokken gemeenteraden.

Sinds mei 2007 werkt de stuurgroep Vlagheide met de initiatiefnemers en alle andere betrokkenen aan de voorbereiding van de uitvoering van het Masterplan Vlagheide. De maatschappelijke organisaties zijn vertegenwoordigd in de klankbordgroep Vlagheide. 

Fundament 

Het fundament van het gebied van het Masterplan Vlagheide bestaat uit:

• ecologische verbindingsfunctie
• sterk groen en landschappelijk van karakteristieke wegen, laanbeplanting, de afwisseling van open en besloten gebieden, de Eerdse bergen en de 'berg' van Vlagheide
• cultuurhistorie, de geschiedenis die wordt verteld door het landschap
• verschillende vormen van landbouw met hun economische betekenis geven een afwisselend beeld
• ondernemende en initiatiefrijke bewoners.

Terugblik

De start van het project Vlagheide heeft in de zomer van 2006 geleid tot de vaststelling van het Masterplan Vlagheide door de gemeenteraden van Schijndel, Veghel en Sint-Oedenrode. Begin 2007 is het Plan van Aanpak voor de uitvoering van het Masterplan vastgesteld door de stuurgroep Vlagheide en is de projectorganisatie voor de uitvoering van het Masterplan Vlagheide gestart. 

Dit heeft in 2007 geleid tot vaststelling van de Strategische Planologische Keuzes en goedkeuring van bijna 40 projecten. De meeste projecten ronden in 2012 de planologsche procedures af. Vanaf 2009 is een vijftal projecten uitgevoerd.

Daarnaast heeft de stuurgroep.

• Een visie gepresenteerd voor de toekomstige functies van de MOP-complexen.
• De bestuurlijke samenwerking voor realisatie van de Ecologische Verbindings-zone Biezenloop - Beeksche waterloop voorbereid.
• De ambities voor de recreatieve routestructuren uitgewerkt (concept).
• Een Uitvoeringsprogramma voorbereid.
• Een visie natuurontwikkeling opgesteld.
• Een recreatief concept voor Vlagheide ontwikkeld.
• Het advies van TOP Brabant over horeca in het buitengebied overgenomen als leidraad voor uitwerking van beleid door de drie gemeenten.
• Voor de Eerdse Bergen is in 2011 een Maatregelenplan uitgewerkt.
• De stuurgroep heeft richtlijnen opgesteld voor de golfbaan Vlagheide en voor verblijfsrecreatie.

Dit uitvoeringsprogramma is bedoeld om zo concreet mogelijk te beschrijven wat er nodig is om de uitvoering van de diverse projecten een grote stap dichterbij te brengen. Het uitvoeringsprogramma bestaat uit een globale inrichtingsschets, een beschrijving per thema en een beschrijving per project. Het Uitvoeringsprogramma is in maart 2012 aangeboden aan de colleges van B&W van de drie gemeenten en de provincie. De financiering van de projecten doorloopt de normale begrotings-procedures. 

Vitaal, mooi en schoon Brabants platteland

Op tal van plaatsen in Noord-Brabant verandert het platteland. Nieuwe natuurgebieden komen tot stand, rivieren krijgen de ruimte, dorpen blijven leefbaar en landbouw kan zich ontwikkelen op duurzame locaties. Deze voorbeelden van de ‘herinrichting van het Brabantse platteland’, dragen bij aan een vitaal, mooi en schoon platteland voor alle inwoners en recreanten. Aan de uitvoering werken overheden, maatschappelijke organisaties en particulieren, onder regie van de provincie Noord-Brabant.

Van visievorming naar uitvoering

In 2011 en 2012 zijn belangrijke stappen gezet richting de uitvoering van het Masterplan Vlagheide. De Eerdse Molen is op 17 september 2011 feestelijk heropend, de Eendenkooi vordert gestaag en de Natuurcamping en bistro Het Goeie Leven heeft op 4 maart 2012 zijn deuren geopend.

De visie natuurontwikkeling is in 2011 samen met de Dorpsraad Eerde, vrijwilligers en grondeigenaren voor de Eerdse Bergen/MOP-Oost uitgewerkt in concrete maatregelen. De uitvoering hiervan is in 2012 opgepakt.

Voor de ontwikkeling van horeca op de Vlagheide heeft de stuurgroep - na overleg met Horeaca Nederland en de Vlagheide-ondernemers - het advies van TOP-Brabant overgenomen. Het advies is aangeboden aan de Colleges van B&W van de gemeenten Schijndel, Veghel en Sint-Oedenrode.

De bestemmingsplannen voor veel andere projecten zijn in 2012 afgerond, waarmee ook die projecten richting uitvoering kunnen gaan. Voor Recreatiepark en Golfbaan de Vlagheide is het van belang dat de gemeente Schijndel, stadsgewest 's-Hertogenbosch en de provincie in 2012 afspraken maken over de overdracht van het eigendom en de nazorg voor de voormalige vuilstort. De stuurgroep heeft in 2012 een voorstel uitgewerkt voor de financiering van de uitvoering van het Masterplan Vlagheide.

Qua communicatie heeft de stuurgroep in 2011 de overgang naar de uitvoering gemarkeerd met een nieuw logo en een nieuwe huisstijl. Hierbij is de slogan 'Gastvrij Groen' geïntroduceerd. Koffie- en Theeschenkerij Vlagheide is ingericht als tijdelijk bezoekerscentrum.

Op 1 januari 2013 heeft de stuurgroep Vlagheide het stokje overgedragen aan de verschillende projecten die zich hebben opgericht als Vereniging Vlagheide. Bestaande en nieuwe projecten zijn vrij om lid te worden van deze nieuwe vereniging. De eerste taken van deze vereniging is gezamenlijk activiteiten te organiseren, zoals de Vlagheideloop, een streekmarkt en om de twee jaar een open dag. Daarnaast wordt het gestimuleerd om samen te werken in de communicatie, waarbij het pas geïntroduceerde logo en deze gezamenlijke website zeker worden ingezet.

Uitvoering Masterplan

Het Masterplan geeft ruimte aan groene recreatieve ontwikkelingen die een meerwaarde geven aan het gebied. Lang niet alle ontwikkelingen kunnen nu al worden voorzien. Daarom is het Masterplan niet zozeer een plan, maar vooral het begin van een proces voor 20 jaar ontwikkeling in Vlagheide en omgeving.

In 2005 zijn de voorbereidingen voor het Masterplan Vlagheide gestart. Sindsdien is er veel gebeurd. Er zijn veel plannen gemaakt en de eerste projecten zijn uitgevoerd. In onderstaande is de uitvoering van het Masterplan Vlagheide op hoofdlijnen beschreven. Het volledige uitvoeringsprogramma kunt u ook downloaden.

Onderstaand de overzichtskaart van het plangebied. Klik hier voor de grote variant.

Het hart van Vlagheide

Deelgebied 1, 2a, 3 en een stukje van deelgebied 4 vormen samen het hart van de Vlagheide. Daar zullen de belangrijkste veranderingen plaatsvinden. Het meest in het oog springende project is de aanleg van een golfbaan op de voormalige vuilstort en een deel van het agrarisch gebied van Sint-Oedenrode. Naast de golfbaan is er in dit gebied 20 ha gereserveerd voor natuur en recreatie.

De aanleg van de golfbaan vraagt om aanpassing van het bestemmingsplan en een mer-procedure. De doorlooptijd daarvan is in de praktijk minimaal twee jaar. Voor een deel van de golfbaan moet gewacht worden op de overdracht van de vuilstort van het stadsgewest 's-Hertogenbosch aan de gemeente Schijndel. Die is voorzien op 1 januari 2015. Naast de golfbaan ligt het voormalige MOP-oost. Voor MOP-oost zijn alle partijen het er over eens dat het terug naar de natuur zou moeten gaan. De eerste werkzaamheden daarvoor kunnen op korte termijn starten.

Ten noorden en westen van de golfbaan (zone 2a en 4) is een zoekgebied aangegeven voor de mogelijke ontwikkeling van landgoederen. Op basis van de regeling voor landgoederen krijgt het gebied grotendeels een natuurlijk karakter en wordt 75% van het gebied openbaar toegankelijk. De aanleg van landgoederen biedt ook ruimte voor inpassing van de Ecologische Verbindingszone Biezenloop - Beeksche Waterloop. De geplande natuurcamping kan een mooie verbinding vormen tussen de landgoederenzone en de Eerdse Bergen. De mogelijkheden voor landgoederen worden concreter, wanneer er duidelijkheid is over het trac? van de zuidelijke randweg van Schijndel en de verplaatsing van de bedrijven van Ploegmakers en Den Ouden.

In het meest noordelijke deel van zone 2a is de gemeente Schijndel gestart met de voorbereiding van de aanleg van het bedrijventerrein Duin-Vlagheide. Het bedrijventerrein is vooral bedoeld voor inplaatsing van bedrijven uit het buitengebied zoals de bedrijven van Ploegmakers en Den Ouden. Het is goed denkbaar dat de noodzakelijke natuurcompensatie voor MOP-Noord (ca 10 ha) wordt gerealiseerd in het gebied Vlagheide. 

In de meest zuidelijke punt van de driehoek zijn er mogelijkheden voor een combinatie van natuurontwikkeling en recreatie. Er ligt een concreet voorstel voor recreatiechalets op het voormalige MOP-zuid en een voorstel voor herbouw van de Koeveringse Molen. Met name vanuit Eerde is er een sterke wens om natuur te realiseren. Nieuwe natuur op die locatie kan landschappelijk, ecologisch en recreatief prima verbonden worden met de bestaande natuur van de Eerdse Bergen.

Binnen deelgebied 1 (Eerdse Bergen / Logtenburg) zijn er vooral ten noorden van de A50 goede mogelijkheden om de mogelijkheden voor natuur en recreatie te versterken. Binnen/grenzend aan de Eerdse Bergen ligt een aantal landbouw-percelen die wellicht aangekocht / uitgeruild kunnen worden ter uitbreiding van de Eerdse Bergen.

De verbinding van de Eerdse Bergen met de natuurontwikkeling op en rond de voormalige vuilstort biedt mogelijkheden om een robuust natuurgebied te maken (van ca 150 ha) met rustgebieden voor de kwetsbare natuur en recreatiemogelijkheden op de juiste plaatsen via een intelligent netwerk van routestructuren. De grootschalige natuurontwikkeling biedt mogelijkheden om de voormalige heidegebieden weer zichtbaar te maken. Vanuit Schijndel en Eerde hebben zich al initiatiefnemers gemeld voor begrazing met oude inheemse rassen.

De groene weide van Sint-Oedenrode 

In zone 4 ligt het accent op behoud en ontwikkeling van de agrarische sector. Bedrijven kiezen daarin hun eigen weg, die ze ook zonder de ondersteuning van de stuurgroep Vlagheide kunnen volgen.

Daarnaast is er ruimte voor recreatief medegebruik via bestaande wegen en paden en kleinschalige voorzieningen voor verblijfsrecreatie zoals trekkershutten, vakantieappartementen, kamperen bij de boer en landgoederen (zoekgebied). Voor projecten aan de kant van de Koeveringse dijk zal ook gekeken worden naar de relatie met de ontwikkelingen in het hart van de Vlagheide. De grensoverschrijdende realisatie van de golfbaan is helder. De stuurgroep zal daarnaast de komende tijd werken aan duidelijkheid over de initiatieven voor de windmolens en de kippenfarm aan de Veerse Heide.

De tuin van Eerde 

Deelgebied 2b is te beschouwen als de tuin van Eerde. Het kleinschalige karakter en het verkavelingspatroon maken het een aantrekkelijk gebied om te wonen en recre?ren. De initiatieven voor een minicamping, landgoedontwikkeling, een manege (net buiten het gebied) en zogenaamde BiO-woningen passen in de ruimtelijke ontwikkeling van het gebied. Daarbij is het van belang om oog te hebben voor de ontwikkelingsmogelijkheden van de agrarische sector, die is en blijft ook voor de toekomst de belangrijkste beheerder van het gebied. 

Aanpak per thema

Naast inrichtingsschets is er ook een aantal vraagstukken die aanleiding kunnen zijn voor een meer thematische aanpak. Onderstaand wordt per thema aangegeven waar behoefte is aan een thematische aanpak.

Natuur en landschap

De combinatie van de hiervoor geschetste voorstellen voor natuurontwikkeling op en rond de voormalige vuilstort en de Eerdse Bergen wordt sterker wanneer de aanleg plaatsvindt vanuit een samenhangende visie natuurontwikkeling. Het is belangrijk om op grond van bodem, water en aanwezige natuurwaarden te bepalen welke natuurdoelen wenselijk en haalbaar zijn en hoe deze zijn te combineren met de behoefte aan recreatie. Concreet wordt voorgesteld dat bewoners, griondeigenaren en maatschappelijke organisaties het initiatief nemen voor het beheer en de inrichting van de Eerdse Bergen.

In het uitvoeringsprogramma zijn voor natuur en landschap in de rest van het Vlagheide-gebied een aantal aanvullende projecten benoemd.

Recreatie en toerisme 

Voor recreatie en toerisme is het van belang de projecten die er nu liggen in samenhang te bekijken. De belangrijkste ambitie is dat de projecten gezamenlijk bijdragen aan een herkenbaar recreatief concept voor de Vlagheide.

In dat recreatief concept is bepaald dat de ruimte voor nieuwe grootschalige ontwikkelingen beperkt is, gezien de kenmerken van het gebied, de gecombineerde groene recreatieve ambitie uit het Masterplan en het draagvlak bij de bevolking.

Landbouw 

Zoals hiervoor reeds is aangegeven, bepaalt de agrarische sector in grote mate haar eigen ontwikkeling in het gebied Vlagheide. Eerdere besprekingen hebben tot dusverre niet geleid tot concrete projectvoorstellen, maar wellicht dat de hiervoor benoemde kavelruil ook voor enkele agrarische bedrijven kansen biedt. Al is de verkaveling vanwege de recent afgesloten ruilverkaveling in grote delen van het gebied zonder meer goed.